Informatica gaat over mensen

Informatica als constructieve cultuurwetenschap

Informatica gaat over zaken ("i-dingen") die voor mensen gemaakt worden - met een bepaald doel. Het gaat over menselijke behoeften, en over zaken die gebruikt moeten kunnen worden door mensen. Dit betekent dat je voor het maken van een i-ding moet begrijpen hoe dit door mensen gebruikt wordt. Dit betekent dat je (ook) moet begrijpen hoe mensen werken, soms op een diep psychologisch niveau.

Informatica gaat ook over het maken van deze i-dingen, door mensen. Hierbij spelen de menselijke mogelijkheden en beperkingen een grote rol. In het bijzonder hebben we te maken met de beperkingen in het omgaan met complexe systemen. Hoe kun je daaraan werken zonder er een puinhoop van te maken? ("How not to make a mess of it - of IT?")

Informatie en informatieverwerking als menselijke specialiteit

Informatica gaat over informatie en informatiesystemen. Juist op het gebied van informatie en informatieverwerking onderscheidt de mens zich in de natuur. Een belangrijke vraag is hoe mensen zich verhouden tot computers en robots. Wat is een mogelijke taakverdeling, wat is een wenselijke taakverdeling?

Hierbij zijn twee aspecten in het bijzonder van belang:

• je moet geen menselijke aspecten zonder meer toewijzen aan computers. Een computer doet wat je zegt, niet wat je bedoelt. Een computer "wil" niets - hooguit is er iemand anders die via een computer iets "wil".
• je moet de menselijke mogelijkheden voor het omgaan met informatie niet bij voorbaat onmogelijk verklaren voor computers. Je kunt van geen enkele informatievaardigheid van mensen bij voorbaat zeggen dat computers dat nooit zullen kunnen.

Door de ontwikkelingen op het gebied van computers, in het bijzonder op het gebied van de cognitieve systemen (artificial intelligence), leren we ook meer over de overeenkomsten en verschillen tussen mensen en computers. Deze ontwikkelingen gaan gepaard is een dieper inzicht in de werking van cognitieve systemen in de natuur, bijvoorbeeld door het hersenonderzoek. Deze twee ontwikkelingen overlappen en stimuleren elkaar.

Hoe begrijp je de ontwikkelingen?

Er is een fundamentele stap gezet tussen Deep Blue die Kasparov verslaat met schaken - en Watson die wint met Jeopardy. Om dit verschil te begrijpen moet je onder andere weten hoe computers met "betekenis" kunnen omgaan.